ONLİNE İŞLEMLER
Balık eti, bol miktarda A, D, K ve B grubu vitaminler (B1, B2, B6, B12) içermektedir. Ayrıca balık iyot, fosfor, kalsiyum, çinko, bakır, selenyum gibi vitamin ve minerallerden de zengindir. Bunların dışında balıkta bol miktarda Omega-3 yağ asitleri bulunmaktadır. İnsan vücudunda üretilemediği için mutlaka besinler yoluyla alınması gereken Omega-3 yağ asitleri ülkemizde oldukça sık görülen kalp-damar hastalıkları, şeker hastalığı ve kanser gibi pek çok hastalıktan korunmada önemli sağlık etkilerine sahiptir. İyi kolesterolü yükselten ve kan yağlarını düşüren Omega-3 yağları kalp sağlığı için önem taşımaktadır. Beynin %60’ını oluşturan yağların 1/3’ü Omega-3 yağ asitleridir. Balık, içerdiği Omega-3 çoklu doymamış yağ asitleri ile beyin gelişimine olumlu katkı sağlar. Özellikle beyin gelişiminin çok hızlı olduğu anne karnından başlayan ilk 0-3 yaş dönemi için balığın ayrı bir önemi vardır. Bu nedenle özellikle gebelikten itibaren anne adaylarının ve 8 aydan itibaren tamamlayıcı beslenmeye başlayan bebeklerin tükettiği balığın beyin gelişimini olumlu yönde etkileyeceği bilinmektedir.
Otizm, dikkat eksikliği, hiperaktivite ve öğrenme güçlüklerinin tedavisinde kullanılabilen Omega-3 yağ asitleri büyüme evresindeki çocukların öğrenme yeteneğini de arttırır. Özellikle soğuk kış günlerinde tüketilen balık, içerdiği yağ asitleri dolayısı ile bağışıklık sisteminin kuvvetlenmesine destek olmaktadır. Kış mevsiminde güneşten fazla yararlanılamadığı için kemik ve diş sağlığında önemli olan D vitaminin karşılanmasında yine balık tüketimi önem kazanmaktadır.
Omega-3 yağ asitlerinin romatizmal hastalıklarda ağrıları azaltma ve bazı bağırsak hastalıklarından korunma gibi etkileri de söz konusudur. Bu olumlu etkilerin sağlanabilmesi için haftada en az 2 kez (300 g.) balık tüketilmesi önerilmektedir. Ancak ülkemizde balık tüketimi önerilen miktarların oldukça altındadır.
En çok Omega-3 içeren balıklar soğuk su ya da derin dip balıklarıdır. Ancak balıklar civa, arsenik gibi ağır metallerle kirlenmiş olabilir. Bu maddelerin özellikle sinir sistemi üzerine olumsuz etkileri olduğu bilinmektedir. Bu nedenle büyük balıklar daha çok sağlığa zararlı madde içerebileceğinden küçük balıkların tüketilmesine özen gösterilmelidir.
Somon başta olmak üzere uskumru, hamsi, istavrit, sardalya çocuklar tarafından tüketilebilmesi uygun olan balıklardır. Ancak ülkemizde genellikle dondurulmuş somon bulunabildiğinden hamsi, sardalya gibi balıkların tüketilmesi daha uygun olabilir. Balık alırken mevsim ve deniz balığı olmasına da dikkat edilmelidir. Çiftlik balıklarının besleyiciliği deniz balıklarına göre daha düşük ve kirliliğe maruz kalabileceğinden deniz balıkları tercih edilmelidir.
Balık satın alırken, gözlerinin parlak ve lekesiz, solungaçlarının kırmızı-pembe, pulları ve yüzgeçlerinin diri, derisinin gergin olması ve sert etli kısmına parmak ile basıldığında parmağın bıraktığı izin hemen düzelmesi gerektiğine dikkat edilmelidir. Taze balıklar satın alındıktan sonra en fazla 2 saat oda sıcaklığında bekletilmelidir. Pişirilinceye kadar pulları ve içi temizlendikten, yıkanıp, iyice kurulandıktan sonra 1-2 gün buzdolabında saklanabilir.
Balık pişirmede en sağlıklı yöntemler, buğulama, haşlama veya yağsız tavada pişirmedir. Kızartma yöntemi balığın besin değerinin azalmasına ve zararlı maddelerin oluşumuna neden olduğundan tercih edilmemelidir. Balığın çiğ olarak tüketilmesi birtakım bakteri, virüs ve parazitlerin geçmesine neden olacağından pişmiş balık tercih edilmelidir. Sekizinci aydan itibaren çocuklara haftada en az 2 kez kılçıklarından ayıklanmış balık, sebze pürelerinin içine katılarak ya da tek başına verilebilir.
Taze olmaları şartıyla balığın, süt ve süt ürünleriyle beraber tüketilmesinde sağlık açısından bir sakınca yoktur. Midye başta olmak üzere kabuklu deniz ürünlerinin ise kirlilik nedeniyle fazla toksik madde içerdiği bildirildiğinden çocuklar tarafından tüketilmeleri uygun değildir. Balık sağlık üzerine çok fazla olumlu etkisi olması nedeniyle çocuk beslenmesinde vazgeçilmez bir yere sahiptir.