İlaç Tüketimi: Sağlığımız için bilinçli ilaç tüketelim

Akılcı ilaç kullanımı dünyada bir çığ gibi büyüyor. Bu sayede yanlış ilaç alımına bağlı hastalık ve ölüm oranlarında düşüş görülebiliyor.

Akılcı ilaç kullanımı dünyada giderek yaygınlaşıyor. Bu sayede yanlış ilaç alımına bağlı hastalık ve ölüm oranlarında düşüşler izleniyor.

Toplumumuzda kulaktan dolma bilgilerle ilaç alan birçok kişi bulunuyor. Yanlış, gereksiz, etkisiz ve yüksek maliyetli ilaç kullanımı ilerleyen zamanda büyük boyutlu sorunlara neden olabiliyor. Bu sorunların başında kuşkusuz hastalık ve ölüm oranlarının artması geliyor. Sonra sırasıyla hastaların tedaviye uyuncunun azalması, ilaç etkileşimleri, bazı ilaçlara karşı direnç gelişmesi, hastalıkların tekrarlaması ya da uzaması, advers olay görülme sıklığının artması ve tedavi maliyetlerinin artması geliyor. Bu nedenle dünyada başlatılan ‘Akılcı İlaç Kullanımı’ ülkemizde de uygulanıyor. Akılcı ilaç kullanımı kısaca; hastanın klinik bulguları ve bireysel özellikleri göz önünde bulundurularak en doğru ve en uygun maliyetteki ilacın belirlenip, bu ilacın uygun doz, süre ve yolla kullanılmasıdır. Medipol Sağlık Grubu Baş Eczacısı Yıldız Aymış, akılcı ilaç kullanımı ile ilgili şunları söylüyor: “Akılcı ilaç kullanımı halk sağlığı açısından oldukça önem arz etmektedir. Bu uygulama ile hastaların hastalıklarına uygun doğru ilacı; doğru doz, doğru süre ve doğru uygulama yolu ile en az maliyette edinmeleri hedeflenmektedir. Bu şekilde hastaların ilaçtan almaları amaçlanan klinik yarar en düşük maliyetle sağlanabilmektedir. Aynı zamanda ilacın olabilecek yan etki ihtimali düşürülmekte ve ilacın gereksiz ve yanlış kullanımının önüne geçilebilmektedir. Reçeteyi yazan hekim ve ilacı temin eden eczacının akılcı ilaç kullanımına göre hareket etmesi sağlanarak hastanın tedavisi istenen seviyeye getirilmektedir. Ayrıca akılcı antibiyotik kullanımı da bu kapsamda sağlanıp; geleceğin korkulu rüyası haline gelen antibiyotik direncinin önlenmesi hedeflenmektedir.”

TEK SORUMLU ECZACI DEĞİL
Peki akılcı ilaç kullanımı nasıl sağlanıyor? Akılcı ilaç kullanımının sağlanabilmesi için sorumlu taraflar sadece hekim ve eczacı değildir. Hasta, hasta yakını, ilacı uygulayan hemşire, diğer sağlık personeli ve hatta toplumsal farkındalık için ilaç sektörü, mesleki örgütler ve medya da sorumlu taraf olarak belirlenmiştir. Öncelikli olarak akılcı ilaç kullanımı; hekimin hastanın hastalığını doğru teşhis etmesi ve hastalığına uygun ilacı hastaya göre seçmesi ile başlayan bir süreçtir. Bu seçimde hastanın daha önceden kullandığı ve halen kullanmakta olduğu ilaçlar, hastanın eşlik eden başka bir hastalığı olup olmadığı, alerji varlığı mutlaka sorgulanmalıdır. Gebelerde, emziren annelerde, karaciğer, böbrek yetmezliği olanlarda, yaşlı ve çocuk hastalarda ilaç seçimi ve doz miktarı tayininde dikkatli olunmalıdır. Buna uygun belirlenen reçete doğru ve açıklayıcı bir şekilde yazılmalıdır. Hasta veya hasta yakını hekim veya ilacı karşılayan eczacı tarafından, ilaçlarla ilgili bilgilendirilmelidir. Hastanın tedaviye uyuncunun sağlanmasında hasta eğitimi büyük yer almaktadır. İlaçların olası yan etkileri, kullanım zamanları, kullanım şekli, besinlerle etkileşimi, diğer ilaçlarla etkileşimi ile ilgili gerekli uyarıcı bilgiler verilmelidir. Medipol Sağlık Grubu’nda ilaç yönetimine ve dolayısıyla akılcı ilaç kullanımına büyük önem veriliyor. İlaç satın almadan başlayıp en son hastaya ilaç ulaşıncaya kadar geçen süreçteki her basamakta akılcı ilaç kullanımının gerekleri yerine getiriliyor. Bunun için PYXİS gibi gerekli teknolojik yazılım ve donanım yatırımları bulunuyor. Hastalara ilacın anında ulaşabilmesi ve acil durumlarda hasta güvenliğini sağlayabilmek için uygun temel ilaç listesi de oluşturulmuş durumda. Stoklar kritik seviyenin altına düşmeyecek şekilde takip edilmektedir. Hastalar kabul edilirken boy, kilo, doğum tarihi, kullandıkları ve/veya kullanmaya devam ettikleri ilaçlar, geçmiş hastalık öyküleri, alerji bilgileri gibi her türlü detaylı bireysel bilgiler Hastane Bilgi Yönetim Sistemi (HBYS)’ne kaydedilmektedir. Bu bilgiler hekim, eczacı ve hemşire tarafından her bilgisayardan rahatça görülebilmektedir. Hekimlerimiz teşhis koydukları hastalara uygun ilaçların istemini bu bilgileri kullanarak HBYS sisteminden yapmaktadırlar. Sisteme düşen istemler; klinik bulgular, boy, kilo, hastalık, yaş, uygulama yolu, ilaç-ilaç etkileşimi ve ilaç besin etkileşimi açısından eczacı değerlendirmesinden geçerek sistem üzerinden onaylanır. Onaylanan ilaçlar hemşireler tarafından doğru miktarda, doğru doz zamanında parmak izi okutularak PYXİS sisteminden çekilir ve hastaya uygulanır. Aynı zamanda hazırlanması özel teçhizat gerektiren ilaçlar ve yüksek riskli kapsamında değerlendirilen ilaçlar eczacı gözetiminde deneyimli ve eğitimli eczane personeli tarafından hazırlanıp hastaya hazır halde sunulur. İlaç uygulaması sonrası da yan etki, advers etki açısından da izlenmeye devam edilip kayıt altına alınır. Hastaya başlanacak olan insülin, astım ilaçları vb. gibi özel ilaçlarla ilgili gerekli eğitimler verilir.

YANLIŞ KULLANIMLARDA ANTİBİYOTİK DİRENCİ ARTIYOR
Akılcı olmayan ilaç kullanımı da halkın merak ettiği konulardan biri. Eczacı Aymış bu konuyla ilgili “Gereksiz antibiyotik kullanımı, en çarpıcı akılcı olmayan ilaç kullanıma verebileceğimiz örneklerden biridir. Gereksiz antibiyotik kullanımı antibiyotik direncinin artmasına ve dolayısıyla gelecekte antibiyotiklerin işe yaramamasına neden olmaktadır. Gereksiz ve uygunsuz besin takviyeleri, vitaminler kullanılması da en sık rastlanan örneklerden birisidir. Bu durum ilaç-ilaç ve ilaç-besin etkileşimine neden olarak istenmeyen durumlar oluşturmaktadır. Hastanın tedaviye uyuncunu artırmak için gerekli eğitim öncelikle hekim ve eczacı tarafından mutlaka verilmelidir.” Medipol Sağlık Grubu Baş Eczacısı Yıldız Aymış’ın akılcı ilaç kullanımı ile ilgili önerileri ise şöyle: “Hastalıkları konusunda ve tedavilerde kullanılan ilaçlarla ilgili mutlaka hekimlerinden veya ilaçları temin ettikleri eczacılardan bilgi talep etmeliler. Kendileri ile ilgili de sorulacak olan alerji, hastalık öyküsü, kullandıkları ilaç, besin takviyesi vb. gibi soruları da yanıtlamalarını, sorulmuyorsa da kendilerinin hekim veya eczacıyı uyarmalarını öneririm. Bu alacakları veya verecekleri bilgiler tedavilerinin etkinliğini artıracaktır.”