ONLİNE İŞLEMLER
Ön çapraz bağ, diz eklemindeki kemikleri birbirine bağlayan en önemli yapılardan biridir. Ani yön değiştirme, dize alınan direkt darbe, zıplama ve koşma sırasında ön çapraz bağ kopabilir.
Ön çapraz bağ, dizin dengeyi sağlamasına ve hareketler sırasında uyluk kemiğinin kaval kemiği üzerine kaymasını önleyen bir bağdır.
Ön çapraz bağ kopması, uyluk ve kaval kemiğini birbirine bağlayan ön çapraz bağda spor esnasında ani durma, yön değiştirme, zıplama - yere inme ya da dize darbe alma gibi durumlarda yırtık oluşmasıdır.
Ön çapraz bağ kopmasının en yaygın belirtileri arasında, genellikle yaralanmanın hemen ardından gelen ağrı ve şişlik görülebilmektedir. Bu ağrı genellikle dizde yoğunlaşır ve hareket kabiliyetini sınırlar. Bireyler, yürümeye veya dizlerini bükme çabasında zorluk yaşayabilirler.
Bir başka yaygın belirti de dizin 'çıktı' hissi veya kararsızlık hissidir. Bu, dizin yürürken veya koşarken beklenmedik bir şekilde 'kayması' gibi hissedilebilir. Bu, yaralanan bireyin dize güvenini sarsar ve düşme riskini artırır.
Ön çapraz bağ kopması bulunan hastaların mutlaka Ortopedi ve travmatoloji bölümüne başvurması gerekmektedir.
Ön çapraz bağ kopması, sıklıkla sporcular arasında görülen ve ciddi bir rehabilitasyon sürecini gerektiren ağır bir yaralanmadır. Bu tür bir yaralanmanın nedenleri çeşitli olabilmektedir. Ancak genellikle, ani diz burkulmalarında, spor sırasında, trafik kazaları ve dize alınan darbeler sırasında da meydana gelebilmektedir.
Dizde onarılmaz hasarlara, kireçlenmeye ve diğer bağların zedelenmesine yol açabilmektedir. Yukarıda bahsedilen belirtilerin varlığı durumunda vakit kaybeden ortopedi ve travmatoloji uzmanına başvurulmalıdır.
Temel olarak iki yöntem bulunmaktadır. Bir tanesi hastanın ameliyat edilmesi, diğeri ise fizik tedaviyle dizin güçlendirilmesidir. Ön çapraz bağ ameliyatında günümüzde en sık kullanılan yöntem ön çapraz bağ rekonstrüksiyonudur.
Ön çapraz bağ ameliyatı için karar vermede hastanın yaşı, aktivite düzeyi, mesleği ve diz güçlendirme programın rağmen dizinde güvensizlik olması göz önünde bulundurulur.
Cerrahide genellikle hastanın kendi tendonları kullanılarak artroskopik yöntemle hastaya yeniden ön çapraz bağ oluşturulur. Ameliyattan 6 veya 9 ay sonra hastanın spora dönmesine izin verilir.
Kapalı diz ameliyatları (artroskopi), yaygın olarak ilgili ortopedi ve travmatoloji uzmanları tarafından kullanılan bir diz işlemidir. Genelde ön çapraz bağ ameliyatlarında, menisküs problemlerinde ve kıkırdak doku problemlerinde kullanılmaktadır. İyi bir görüntü elde edilerek diz ekleminin çok net görülebildiği ve teşhisin rahat konulabildiği bir tekniktir.
Dizin etrafında sadece 2 veya 3 ufak delikten mini bir kamera ve diğer aletlerle girilerek işlem yapılmaktadır.
En önemli özelliği ise çoğunlukla belden uyuşturma yapılarak yatış gerektirmemesidir ve günübirlik olarak hastaların taburcu edilmeleridir. Diğer önemli özelliği ise, yapılan işlem kompleks değilse (menisküs dikişi veya mikrokırık, greftleme vs gerekmez ise), hastalar üzerine basıp hemen yürüyebilirler. Enfeksiyon riski diğer tip ameliyatlara göre daha azdır.
Ameliyat sonrası, yapılan işleme göre, takip ve egzersizler planlanabilir. Geleneksel diz ameliyatlarına kıyasla hastaların günlük hayata dönmeleri çok daha hızlı olmaktadır.
Öncelikle, ön çapraz bağ kopması tedavisinin ameliyatsız yöntemlerle ele alınması genellikle fizik tedavi ve rehabilitasyonla mümkün olabilmektedir. Bu süreçte, hedef kasları güçlendirmek ve esnekliği artırmak, böylece dizin stabilitesini ve fonksiyonunu iyileştirmek için egzersizler uygulanmaktadır.
Özellikle, diz etrafındaki kuadriseps ve hamstring kasları üzerinde durulur. Ayrıca, kişiye yürüyüş ve hareket tekniklerini değiştirmesi için rehberlik edilebilir.
Ancak, en iyi tedavi seçeneği kişinin yaşam tarzına, yaralanmanın şiddetine ve genel sağlık durumuna bağlıdır.
Ön çapraz bağ kopmasını engellemek için kor güçlendirme (kalça, pelvis, bel ve alt karın) egzersizleri yapılması gerekmektedir.
Ayrıca bacak kaslarını ve hamstringleri güçlendirici egzersizlerin yapılması, zıplarken veya zıpladıktan sonra yere inerken uygun tekniğin çalışılması, pivot ve kesme hareketleri esnasında doğru tekniğin kullanılması önemlidir.
Ön çapraz bağ kopması bulunan hastaların mutlaka Ortopedi ve Travmatoloji bölümüne başvurması gerekmektedir.
Ön çapraz bağ kopması sonucunda gerçekleştirilen ameliyat genellikle 1- 1,5 saat aralığında sürmektedir.
Ön çapraz bağ ameliyatı sonrası hasta genellikle 1 ile 3 gün aralığında hastanede kalmaktadır.
Ameliyat sonrası hastanın genellikle hastanede kalma süresi 3 gündür. Ameliyattan bir gün sonra diz hareket ettirilmeye başlanır. Fizik tedavi süreci ise bir yıl boyunca devam etmektedir.
Ön çapraz bağ kopması sonucunda ameliyat olan hasta, en az 6 ay sonra spora geri dönmesi önerilmektedir.
Ön çapraz bağ ameliyatı sonrası ortopedi ve travmatoloji doktorunun onayı ile egzersiz programı oluşturulmaktadır. Hasta basit egzersizler ile başlayarak, gün geçtikçe programı dahilinde egzersiz dereceleri ve yoğunluğu artırılabilmektedir.
Ön çapraz bağ ameliyatı sonrasında yapılan egzersizler hastanın iyileşme sürecinde hayati önem taşımaktadır.
4 Temmuz 2023