ONLİNE İŞLEMLER
Düz tabanlık, ayak tabanında düzleşme veya kavis yüksekliğinde azalma durumudur. Hayatın ilk 5 yılında çocukların ayakları düz taban görünümündedir. Bu görüntüyü oluşturan sebeplerin başında ayağın iç çukurunu dolduran cilt altı yağ yastıkçığıdır. İkinci en sık sebep ise ayakta bulunan yirmi altı kemiğin bir arada durmasını sağlayan bağların esnek olmasıdır. 2 yaş ve altı çocuklar incelendiğinde düz tabanlık oranı %90’ların üzerinde iken; 10 yaş grubu çocuklarda düz tabanlık oranı sadece %4’tür. Esnek (fleksible) ve sert (rijit) olmak üzere iki tip düz tabanlık vardır. Ebeveynlerin çocuk yürümeye başladıktan sonra fark ettikleri düz tabanlık sorununun hangi tip olduğu, gerek tanı gerekse tedaviye karar verirken en önemli unsurdur. Esnek tipte olan ayaklarda çocuk ayakta durunca ayak arkında düzleşme vardır ve çocuk parmak ucuna yükseldiğinde ark (kavis) normale döner. Rijit ayaklarda bu düzelme gerçekleşmez. Esnek tip düz tabanlık büyük ölçüde zamanla normale dönmektedir. Bir grup çocukta 4 ya da 5’inci yaşta ayak normale dönerken bir grup çocukta da düz tabanlığın tamamen düzelmesi 8–10 yaşı bulmaktadır. Eğer rijid tip deformite var ise; konjenital kemik anomalileri, kısa aşil tendon, ayak dış grup adalelerinin spastisitesi, vertikal talus, ayak kemiklerinin arasında köprü olması (tarsal koalisyon) ve bir sendromun parçası olabileceği akılda bulundurulmalıdır. Bu ayaklarda, aşil tendon kısalığı zaman içinde tabloya dahil olur ve düzenli germe egzersizleri yapılması faydalıdır. Esnek düz tabanlığı olan çocukların evde yalın ayak ya da çorapla yürümeleri önerilir.
SON ÇARE AMELİYAT
Günümüzde, genel prensip hiç şikâyeti olmayanları takip etmek ve gözlem altında tutmaktır. Burada şikâyet ile kastedilen sadece ağrı değildir. Ayakkabılarda deformasyon, yürüme güçlüğü, ayakkabı kullanımında güçlükler, koşmada zorlanma veya çocuğun bacaklarından atipik şikayetleri olması da dikkate alınmalıdır. Ortopedik bot veya ortopedik tabanlık; çocuğun ayağının gelişimine ya da düz tabanlığın düzelmesine katkı sağlamamaktadır. Ancak, çocukta aktivite ile baldırlarda ağrı, çabuk yorulma şikayetleri varsa destek amaçlı olarak ortopedik bot yada tabanlık kullanılabilir. Düz tabanlık sorunu olan çocuk ve erişkin hastaların giymesi gereken ayakkabı tipi ‘ortopedik’ ayakkabılar değil, ‘anatomik’ veya ‘fizyolojik’ olarak bilinen spor ayakkabı niteliğindeki ayakkabılardır. Eğer altta yatan başka bir neden yoksa, çocuğun şikâyetleri kontrol edilemezse ve düz tabanlığın daha da ilerleyeceğine inanılıyorsa, 7-8 yaşından itibaren ameliyat edilebilir. Sıklıkla; arthroeresis dediğimiz kemikler (talus ve kalkaneus) arasına titanyum bir implant yerleştirme, kemik düzeltme ameliyatları ve tendon transferleri ya da artrodez dediğimiz eklem dondurma ameliyatları ile çok başarılı sonuçlar alınır. Rijit patolojik düz tabanlıkta ameliyat çok daha erken yaşlarda da yapılabilir.
YETİŞKİNLERDE DE GÖRÜLÜR
Öte yandan, düz tabanlık sadece doğuştan olmaz. Erişkinlerde tibialis posterior tendon yetersizliğine bağlı, romatizmal bir hastalık sonucu, aşırı kilo ve/veya aşırı uygunsuz ayakkabı kullanımı sonucunda da gelişebilir. Tedavide çocukluk döneminden farklılıklar gösterse de temel tedavi prensipleri birbirine çok benzer. Yetişkin düz tabanlığının tedavisinde kişiye özel ve hastalığa spesifik tasarlanmış tabanlıklar ve ortopedik bot veya anatomik ayakkabı kombinasyonları ile ameliyat dışı tedavilere başlanır. Kişiye özel tabanlıklarda, 3 boyutlu tarayıcılar ile ayağın ölçümleri bilgisayara aktarılmakta, bilgisayar destekli CAD/CAM sistemleri sayesinde ayak basma kusurunu düzelten tabanlık tasarlanmaktadır ve tabanlık baskı makineleri sayesinde doğru ve etkin tabanlıklar üretilmektedir. Tedaviye yanıt alınamayan hastalarda ayak deformasyon derecesine göre kemik düzeltme veya tendon transferleri ile başlayan ameliyatlar eklem dondurma (triple artrodez) ameliyatlarına doğru yön değiştirir. Güncel teknolojiler ve implantlarla yapılan ayak cerrahisi ameliyatlarında geçmişte olduğundan farklı olarak hastalarımızı çok erken dönemde ayağa kaldırıp bastırabilmekteyiz. Bu da hastanın kısa sürede yaşama dönmesini ve memnuniyetini arttırmaktadır.
DOÇ.DR.SEMİH AYANOĞLU