ONLİNE İŞLEMLER
Kalp ve damar hastalıklarının tanısında önemli bir yere sahip olan koroner anjiyografi işlemi son yıllara kadar genellikle kasıktan yapılmaktaydı. Ancak daha ince iğne, kılıf ve kateter gibi malzemelerin kullanıma girmesiyle anjiyonun el bileğinden yapılması da mümkün olmuştur. El bileğinden anjiyo hastalar açısından büyük kolaylık sağlamaktadır. Bu teknikle yapılan anjiyo sonrası hastaların hastanede kalmasına gerek kalmaz. 5-10 dakika içinde gerçekleştirilen operasyondan sonra, hastalar işlerine bile geri dönebilirler. Ayrıca bilekten anjiyo yapılması istenmeyen komplikasyonların önlenmesi açısından da faydalı olur. Peki, kasıktan anjiyo ile bilekten anjiyo arasında fark var mıdır? Kasık veya bilekten yapılan anjiyo giriş yerleri açısından farklılık gösterse de, temelde yapılan işlem aynıdır. Fakat kasık bölgesinden yapılan anjiyoda kasık damarlarının daha büyük çapta olması, daha kalın kateterler kullanılması, işlem sonrası kasık bölgesine uzun süreli baskı uygulanması zorunluluğu ve kanama gibi komplikasyonlar (işleme bağlı gelişebilecek olumsuz sonuçlar) hekimleri yeni arayışlara itmiş ve bu sayede el bileğinden anjiyo yapma fikri ortaya çıkmıştır. Bilekte olan damar, kasık damarına kıyasla cilt yüzeyine daha yakındır. Bu nedenle kilolu hastalarda bile, bilekten damara daha kolay girilebilir. Damarın cilde yakınlığı ve arkasında bulunan kemik doku sayesinde işlemden sonra girilen deliğe daha rahat kompresyon yapılabilir ve delik daha kolay kapanır. Rahat kompresyon uygulanması mümkün olduğundan bu bölgede kanama daha iyi kontrol altında tutulabilir. Kasık damarından olan stent girişimlerinde yüksek dozda kan sulandırıcı ilaçların kullanılması yüzünden, damara girilen kılıf işlemden hemen sonra çekilemez. Bunun yapılması için 4-6 saat süre geçmelidir. Bu sürede hastanın yatakta yatarak, bacağını hareket ettirmemesi gerekir. Bu süreden sonra kılıf elle çekilir, 15-20 dakika kompresyon ve 4-6 saat kadar kum torbasıyla ağırlık uygulanarak kanamanın durdurulmasına çalışılır. Bu yüzden kasıktan yapılan anjiyoda hasta 6 saat, stent ve balon uygulamaları yapılan hastalarda ise 12 saat hastanın bacağını hareket ettirmeden düz yatması gerekir. Bu sürede ayağa kalkamadığı gibi, tuvalete de gidemez.
KOMPLİKASYON ORANI DÜŞÜK
Bilekten yapılan anjiyo sonrasında, damar girişindeki kılıf kan sulandırıcı ilaçlara rağmen hemen alınabilir. Daha sonra hastaya bilekliğe benzer bir materyal takılır. Bunun 2 saat kadar bilekte kalması gerekir. Hastaneden ayrılırken bileklik çıkarılarak, bileğe bandaj yapılır. Bandaj ertesi gün hasta tarafından çıkarılabilir. İşlem bittikten sonra hasta hemen ayağa kalkabilir, oturur, tuvalete gidebilir, elini bile kullanabilir. Hastalar 2,5-3 saat içinde taburcu olabilir. İsterlerse aynı gün işine geri dönebilir. Bu arada şu detayı hatırlatmakta yarar var. Diyalize giren böbrek yetersizliği olan hastalar, kaza yada travma nedeniyle el bileğinde problem olan hastalar, damarı çok ince olan ve çok genç olup damarı spazma (büzüşmeye) yatkın olan insanlarda el bileğinden anjio genelde önerilmez. Bilekten anjiyo için hastanın cilt altı uyuşturulur. Bunun için lokal anestezi yapılır. Çok küçük bir kesi yapıldığından, hastada çok hafif bir ağrı olur. Bilekten anjiyo 3 milimetrelik kesiden gerçekleştirilir. Bu kesiden girilen kateterle hastaya aynı kasıktan anjiyoda olduğu gibi, kontrast madde verilebilir ve damarların durumu incelenebilir. Bilekten anjiyoda damara girişte meydana gelebilecek komplikasyon oranı oldukça düşüktür. En önemli komplikasyon anjiyo sonrası giriş bölgesinin yeterince sıkıştırılamamamasına bağlı olarak oluşan kanamadır. İşlemden sonra takılan bileklik sayesinde kanama durdurulur. Böylece deliğin daha hızlı kapanması sağlanır. İşlemden sonra el bileğinde toplu iğne başı büyüklüğünde bir iz kalır ve zamanla kaybolur. Bilekten anjiyonun bir diğer komplikasyonu özellikle hassas kişilerde meydana gelen spazm yani damarın büzüşmesidir. Bu durumu önlemek için hastaya işlemden önce sakinleştirici ilaçlar uygulanmakta ve kılıf yerleştirildikten sonra damar içine spazmı engelleyecek ilaçlar verilmektedir. Çok nadiren spazmdan dolayı işleme devam edilemeyip kasığa dönmek gerekebilmektedir. Öte yandan hastaların çok büyük bir kısmında anjioda kritik darlık saptandığında el bileğinden stent takmak mümkündür. Hatta çoğu hastada aynı seansta stent takılıp sonrasında bileğindeki kılıfı çıkarıp yatağında takip etmek mümkündür. Ancak stent işlemi sırasında kullandığımız kateterlerin çapı daha kalın olduğundan bazı durumlarda stent işlemi için kasığa dönmek gerekebilmektedir. Bir kişiye birkaç defa el bileğinden anjiyo yapılabilir. Tekrar işlem yapılması gereken hastalarda bir önceki işlemin gerçekleştirildiği yerin, yarım santim üstünden girip, anjiyoyu oradan yapmak mümkündür. Bir diğer yöntem olarak, bu işlem için karşı taraftaki bilek kullanılabilir. Birkaç defa anjiyo yaptığımız ve daha sonra balon stent taktığımız birçok hastamız da vardır. Sonuç olarak, el bileğinden anjiyo olan hasta taburcu olunca yürüyerek evine gidebilir. Hatta gündelik yaşamında kolunu zorlamadan istediği her şeyi yapabilir. Zorunlu olmadıkça işlemden hemen sonra banyo yapılması önerilmez. Kişiden kişiye değişmekle birlikte işlem sonrası bilekte bir miktar ağrı ve morarma olabilir. Bu normaldir ancak hastayı rahatsız edecek boyutta olursa evde ağrı kesici alabilir ve buz uygulanabilir. İşlem sonrasında özel olarak uygulanması gereken bir beslenme rejimi yoktur. Kişi evinde kısa bir süre dinlendikten sonra normal hayatına dönebilir.
PROF. DR. İRFAN BARUTÇU