ONLİNE İŞLEMLER
Sedef hastalığı, deride, üzeri sedefi renkte kepeklerle kaplı, hafif kabarık olan kızarıklıklarla seyreden, süreğen ve iltihaplı bir hastalıktır. Adını bu kızarıklıkların üzerindeki kepeklerin renginden almaktadır. En sık tutulum gözlenen bölgeler, saçlı deri, diz, dirsek başta olmak üzere kol ve bacakların dış kısımları, kalça ve kuyruk sokumu olsa da tepeden tırnağa her yer tutulabilir. Kepekli kızarıklıklar dışında koltuk altı, kasık, meme altı ve göbek deliği gibi katlantı yerlerinde pişik benzeri bir görünüm ile ortaya çıkabilir. Hastaların yaklaşık yarısında ise tırnaklarda çukurcuklar, yağ damlası benzeri lekeler, tırnak altında boşalma ya da kalınlaşma şeklinde bulgular gözlenir. Az sayıdaki hastada ise el ve ayak tabanlarında daha nadiren de tüm vücutta yaygın içi irinli, küçük su kabarcıkları şeklinde görülebilir.
Sedef hastalığı en sık 20’li ve 50’li yaşlarda görülmekle birlikte her yaşta ortaya çıkabilir. Kadın ve erkeklerde görülme oranı benzerdir. Çocuklarda yetişkinlere oranla daha az görülür. Dünyada 125 milyon, ülkemizde ise 1 milyona yakın insanın sedef hastalığından etkilendiği düşünülmektedir. Kalıtsal yatkınlığı olan kişilerde, fiziksel ve psikolojik travmalar, stres, enfeksiyonlar (çocuklarda özellikle beta mikrobu), ilaçlar, kalsiyum düşüklüğü gibi metabolik durumlar ve güneş yanığı gibi tetikleyici çevresel faktörler nedeniyle bağışıklık sisteminde ortaya çıkan bozukluklar sonucu ortaya çıkar. Kesinlikle bulaşıcı bir hastalık değildir, aile fertleri içerisinde birden fazla kişide görülmesi kalıtsal özelliği ve aile fertlerinin benzer çevresel tetikleyicilere sahip olması ile ilgilidir.
Psikiyatrik hastalıkların tedavisinde kullanılan lityum, kalp hastalıklarında kullanılan beta blokerler, klorokin ve hidroksiklorokin gibi sıtma ilaçları, ağrı kesiciler ve interferon tedavisi sedef hastalığı tetikleyebilir.
Bağırsakta yaşayan yararlı bakteriler yani bağırsak mikrobiyatası son dönemin en popüler konularındandır. Dermatolojide de akne, atopik egzama ve sedef hastalığı başta olmak üzere pek hastalıkta etkisi araştırılmaktadır. Sedef hastalarında barsak mikrobiyatasının bozulduğu çeşitli çalışmalarda gösterilmiştir. Fakat mikrobitadaki bozukluğun sedefi tetiklediğine dair veya mikrobiyata düzeldikten sonra sedefinde iyileşeceğine dair bir kanıt yoktur. Mikrobiyatın oluşumunda yaşamın ilk bir yıl çok önemlidir, oluşan mikrobiyatının probiyotik kullanımı ya da fekal transplantasyon ile kalıcı olarak değiştirilemeyeceği düşünülmektedir. Sağlıklı beslenme ve sporu yaşam tarzımız haline getirme mikrobiyatamızın düzelmesine katkı sağlayabilir.
Günümüzde sedef hastalığının derinin çok ötesinde olduğu düşünülmektedir. Deri dışında en sık tutulum eklemlerde görülür. Eklem dışında kalp ve damarlar, karaciğer, böbrek ve göz gibi pek çok organ ve sistemde de bulgular ortaya çıktığı gösterilmiştir. Ayrıca sedef hastalarında obezite, metabolik sendrom, şeker hastalığı, barsak hastalığı ve kanser görülme oranı artmıştır. Bazı hastaların sedefi sadece bir deri hastalığı gibi düşünüp tedavi istemediklerine şahit oluyoruz. Uzun yıllar tedavi almayan hastalarda, derideki bu iltihabın, damarlarla diğer organlarda da bozukluklara yol açma durumu olduğu unutulmamalıdır.
Sedef hastalarına, hastalığın yaygınlık derecesine ve hastalıktan etkilenme durumlarına göre sürme ilaçları, ışık ve lazer tedavilerini, ağızdan alınan çeşitli iltihap önleyici ve bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçları, deri altına veya damardan uygulanan bağışıklık düzenleyici iğnelerden oluşan çeşitli tedavileri tek başına veya birlikte veriyoruz. Son yıllarda bağışıklık sistemimizi düzenleyen yeni nesil sedef iğneleri ile sedef hastalarında yıllarca süren tam veya tama yakın iyileşme elde edebiliyoruz.
Günlük aldıkları kalori miktarını azaltmalarını yani düşük kalorili beslenmelerini ve ideal kilolarını korumalarını öneririm. Mevsime uygun taze sebze ve meyve tüketimi, iyi yağlarla pişirilmiş sebze yemekleri, kırmızı et yerine mümkün olduğunca balığın tercih edilmesi yani vücuttaki iltihabı baskılama özelliği olan Akdeniz diyetini benimsemelerini ve sporu hayatlarına dahil etmelerini, ayrıca sigara ve alkolü bırakmalarını tavsiye ediyorum.
Sedef hastalığı, güneşin etkisinin azaldığı sonbahar ve kış aylarında artış gösterir. Kış mevsiminde artan cilt kuruluğuna bağlı olarak kaşıntı artar, kaşımak yeni sedef döküntülerinin ortaya çıkmasına yol açabilir. Bu mevsimde, çok sıcak su ile yıkanılmamasını, derimizi kurutmayan sindet temizleyiciler ile yıkanmalarını, banyolardan sonra nemlendiricileri 3 dakika içinde tüm vücuda uygulamalarını, günlük olarak ciltlerini nemlendirmelerini, öneririm.
Medipol Mega Üniversite Hastanesi Doç. Dr. Filiz Topaloğlu Demir Dermatoloji Uzmanı 29 Ocak 2020