ONLİNE İŞLEMLER
Kan yapıcı doku olarak adlandırdığımız kemik iliği kırmızı, beyaz kan hücrelerinin, trombosit dediğimiz kanamayı idare eden ve bağışıklık sistemini yöneten hücrelerin üretilmesini sağlar.
Hematopoetik kök hücre denilen kan hücrelerimizi yapan ana hücrenin kazanılmış veya doğuştan bir takım hastalıkları bulunmaktadır. Aplastik anemi (Yeterli sayıda kanın üretilememesi), Akut veya kronik lösemi. Ani gelişip kısa sürede belirtiler gösteren şekline akut; yavaş seyirli olup ileride akuta dönüşebilen şekline de kronik lösemi diyoruz. Farklı bölgedeki bir hastalığın kemik iliğine yayılması sonucu oluşan hastalıkları da söyleyebiliriz. Örneğin lenf sistemimizin lenfoma denilen grup hastalıkları bazen kemik iliğini tutabilir. Bazı organ tümörleri de kemik iliğine yayılma yapabilir. Bunların yanı sıra kemik iliğinde bağ dokusu artışı ve anormal hücrelerin yerleşimi gibi az görülen hastalıklar da söylenebilir.
Hepsinde olmasa da bir grup hastalığın tedavisinde kemik iliği (kök hücre) naklini kullanabiliyoruz. Erişkin ve çocuklarda farklı yaklaşımlar vardır. Erişkin lösemi hastalarından daha çok nakil kullanıyoruz. Ama her olguda kullanmıyoruz. Eğer hastalık ileride çabuk nüksedecek belirtiler gösteriyorsa, hastalığı nüksetmiş tedavisi gerçekleşmiş ve hasta şifa bulmuş dönemindeyse nakil yapılabiliyor. İyi seyirli olarak belirlenen bazı lösemilerde ilik nakline daha sonra oluşabilecek hastalık tekrarında başvuruyoruz. Lenfoma ve miyolom hastalıklarında hastanın kendi iliğini kullanarak tedavisi gerçekleştiriyoruz. Kemik iliğinin çalışmadığı aplastik anemi grubu hastalıklarda, oluşan hastalığın durumuna ve kişinin özelliğine göre nakilin donörden mi yoksa kendisinden mi yapılacağını belirliyoruz.
Kardeş bağışçı olmak için belirlenen üst sınır 55 yaştır. 18-55 yaş aralığında bulunan herkes kemik iliği (kök hücre) bağışında bulunabilir. Burada; bağışçının sağlıklı olması, kendi rızasının olması ve maddi beklentisi olmaması önemlidir.
Donörün hasta ile olan doku gruplarının tam uyumlu olması gerekmektedir. Böyle bir kişiyi bulduğumuz zaman ya kemik iliğinden ya da periferik kanından kök hücreleri topluyoruz. Kemik iliğinden toplama işlemine erişkinde artık çok az başvuruluyor. Çoğunlukla %95 nakillerde donörün çevre kanından alıyoruz. Hastalık baskı altına alındıktan sonra kemik iliğini ilaçlar yardımıyla temizliyoruz. Donöre beş gün süresince kemik iliğinden hücreleri dolaşıma çıkartan bir aşı uyguluyoruz. Ardından nakil işlemini gerçekleştiriyoruz. Bu işlem bir ameliyat değil, cihazın damar yoluna bağlanmasıyla 3-4 saat içerisinde gerçekleşen bir işlemdir. Nakil sonrası donörü aynı gün taburcu ediyoruz. Medipol Mega Üniversite Hastanesi Prof. Dr. Fatma Deniz Sargın Hematoloji Uzmanı 14 Eylül 2019