Gebelikte Beslenme

Gebelik ve emzirme döneminde yeterli, dengeli beslenme hem anne hem de bebek sağlığı açısından önemlidir. Annenin yetersiz beslenmesi bebeğin sağlığını olumsuz etkileyerek anne ile bebeğin morbidite ve mortalite oranları artar. Yapılan çalışmalar sonucu gebelik döneminde beslenmenin; bebeğin doğum ağırlığı, beyin gelişimi, anne karnında ölüm erken doğum ve gebelik tansiyonu kanıtlanmıştır. Beslenme konusundaki bilgi eksiklikleri, hatalı gıda seçimi, yanlış hazırlama pişirme ve saklama yöntemlerinin yanlış uygulanmasına neden olarak beslenme sorunlarının boyutlarının büyümesiyle sonuçlanmaktadır. Ülkemizde gebe kadınlar ihtiyaçlarından %68 daha az süt ve ürünü %61 oranında az et tüketmektedir. Gebelikte anne adayı kendi fizyolojik gereksinimlerini karşılamak, vücut depolarını dengede tutmak, bebeğin sağlıklı büyümesini sağlamak için yeterli ve dengeli beslenmelidir.

Gebelik Sürecinde Kilo Alımı Neye Göre Belirlenmelidir?

Bir kadının gebelikte ne kadar kilo alması gerektiği gebelik öncesi kilosuna bağlıdır. Annenin yetersiz enerji alımı genel olarak hem anne hem de bebek açısından sağlık riski yaratır ancak gebelik öncesi yeterli ve dengeli beslenen kadınlarda suboptimal beslenme bir dereceye dek tolere edilir. Tolere etme mekanizmaları besinlerin daha etkili kullanımı bazal metabolizma hızının düşmesi termogenez azalması ve fiziksel aktivitenin azalması yer almaktadır.

Anne Adayları Beslenmede Nelere Dikkat Etmelidir?

Protein

• Bebek ve anne gereksinimlerini karşılamak günlük protein alımı arttırılmalıdır. 
• Protein gereksinimi en çok 3. trimesterda arttırılmalıdır. 
• Ülkemizde protein alımı düşüktür hayvansal pro alınamadığında daha ekonomik olan eşdeğeri fasulye mercimek nohut, süt ve yumurta alımı arttırılmalı
• Günde 2 porsiyon pro almalı
• Tavuk et balık yumurta bakliyat ve kabuklu yemişlerdir. 
• Salam ve sosis işlenmiş etler sga riskini arttırır
• Protein tozlarından kaçınılmalı

Karbonhidrat ve Lifler

• Gebe kadınlar günde 6 porsiyon tahıl içerikli besin ve 6 porsiyon sebze veya meyve tüketmelidirler.
• Glisemik indeksi düşük olan tam tahıllı besinler meyve ve sebzelerin tercih edilmesi önerilir 
• Kabızlık için lifli yiyecekler daha çok tüketilmelidir
• İçecek olarak su ve süt tercih edilmeli meyve suyu yerine meyve yenmeli enerji içecekleri ve gazlı içeceklerden kaçınılmalıdır.

Yağlar

• Yağ alımı toplam enerjinin %20-35ini oluşturmaktadır
• Yağ içeriği %20nin altında olan diyet önerilmemektedir.
• Doymuş yağ tüketimi sınırlandırılmalı kızartma ve işlenmiş et tüketiminden kaçınılmalı 
• Tohum ve kabuklu yemişler yağlı balıklar gibi omega3 içeriği yüksek besinler tüketilmelidir
• Cıva birikimi nedeniyle balık tüketimi haftada 2 ile sınırlandırılmalı

A Vitamini

Gebe kadınlar yeterli miktarda a vitamini almak için farklı renkteki sebzeleri tüketmelidir – ıspanak gibi yeşil yapraklı sebze havuç domates kayısı gibi kırmızı sebze meyveler önerilen miktarda tüketilmeli, fazla A vitamini tüketimi gebelikte sınırlandırılmalıdır. Ayrıca Karaciğer A vitamini içerdiği için haftada 100 gramla sınırlandırılmalıdır. 

D Vitamini

Gebe kadınlar yeterli miktarda D vitamini sentezleyebilmek için öğlen 11-16 saatleri dışında 5-20 dakika süreyle kol ve yüzlerinin gün ışı almasını sağlamalıdır. Eksiklik şüphesi varlığında D vitamini içeriği yüksek olan balık ve yumurta gibi besinler tüketilmeli veya oral yoldan D vitamini desteği yapılmalıdır.

Diğer Vitaminler

E Vitamini: Anneyi gebelik zehirlenmesinden korumaya yardımcıdır. Tereyağı, zeytinyağı, ay çiçek yağı ve kabuklu yemişte bulunur.
K vitamini: Yeşil yapraklı sebzeler ve kanola yağında bulunur. 
C vitamini antioksidandır. 

Gebelikte Kalsiyum Önemli Midir?

Gebelikte kalsiyum alımının arttırılması önerilmemektedir. Gebe kadınlar süt, yoğurt, peynir gibi kalsiyum içeriği yüksek gıdaları günde 3 porsiyon tüketmelidirler. Süt ve ürünü tüketmeyen kadınların kabuklu yemiş, kuru meyve, yeşil yapraklı sebzeler ve tam tahıllı ekmek tüketmesi önerilir. Yeterli ve dengeli beslenme ile çinko iyot (iyotlu tuz tüketilmeli) bakır magnezyum selenyum alınabilir.

Besin Yoluyla Bulaşan Hastalıklardan Nasıl Korunulmalıdır?

• Yemek hazırlığından önce eller ve kullanılacak gereçler iyice yıkanmalıdır.
• Çiğ yiyecekler özenle yıkanmalıdır.
• Tüm gıdalar temiz şekilde saklanmalıdır.
• Pişirilen gıdalar taze tüketilmeli ve 2 günden fazla buzdolabında saklanmamalıdır.
• Güvenli su içilmeli, çiğ yumurta tüketilmemelidir.
• Konserve açıldıktan sonra hemen tüketilmelidir.
• Yapay tatlandırıcıdan kaçınılmalıdır.
• Bazı özel durumlarda beslenme daha dikkatli değerlendirilmelidir. 

Ayrıca Gebelikte omega 3 alımı çocukların ileride daha kolay öğrenmesini ve odaklaşmasını sağlar. Hamilelik sonrası depresyonu azaltır. Bazı kalp ve bağırsak hastalıklarında yarar sağlar. 

Medipol Üniversitesi Esenler Hastanesi
Op. Dr. Emine Zeynep Yılmaz
Kadın Hastalıkları ve Doğum
25 Kasım 2019