ONLİNE İŞLEMLER
Supersaturasyon dediğimiz idrardaki içeriklerin çökeltisi sebebiyle oluşan üriner sistem taş hastalığı, üroloji pratiğinde en sık rastlanan hastalıklardan biridir. Türkiye’de her 100 kişiden 15’inde görülmektedir. Erkeklerde kadınlara göre 2-3 kat daha fazla rastlanır.
Hastalar çoğunlukla bel, yan bölgesindeki ağrı veya rastlantısal olarak çekilen görüntüleme yöntemleri ile taş hastalığı olduğunu öğrenirler. Bazı hastalarda kanama veya idrarda yanma ile de bulgu verebilir.
Yapılan kan idrar tetkikleri ve görüntüleme yöntemleri ile tanı konulur. Özellikle idrar tahlili, böbrek fonksiyon testleri, röntgen veya ultrasonografi yapılması gereken ilk testlerdir. Ancak röntgen ve ultrasonografinin yetersiz kaldığı bazı durumlar olabilir böyle durumlarda bilgisayarlı tomografi ile tanı netleştirilebilir.
Taş oluşumu karmaşık bir durumdur ve birçok taş çeşidi vardır. Taş hastalarının %80’inde kalsiyum taşları görülür. İlaç veya bitkisel ürünler ile taşın erimesi gibi bir durum söz konusu değildir. Ancak ürik asit taşları gibi bazı taşların ilaçla erime, kaybolma ve tedavi edilme durumu söz konusudur. İlaç tedavileri çoğunlukla taş temizlendikten sonra yapılan bazı değerlendirmeler ve taş analizi sonrası hastanın taş hastalığı tekrarlamasın diye kullanılmaktadır. Bu da hasta açısından oldukça önemlidir.
Cerrahi Tedavi: Taşın yeri ve boyutu tedavi planlamasındaki en önemli kriterlerdir. Günümüzde açık cerrahi yerini beden dışı şok dalga tedavisi (ESWL) ve endoskopik tedavilere bırakmıştır. Böbrek taşları için taşın boyutu kabaca 2 cm altındaysa ESWL yöntemi veya flexible üreterorenoskopi dediğimiz idrar kanalından girilerek lazer ile öğütülebilir. 2 cm üzerindeyse Perkutan nefrolitotomiyle veya flexible ureterorenoskopi ile tedavi edilebilir. Üreter dediğimiz böbrek ile idrar torbası arasındaki kanala girmiş taşlar böbreği tıkayarak, idrar atımını engeller. Bu taşlar 5mm altında ise bazı medikal tedaviler ve bol sıvı tüketimi ile kendiliğinden düşebilir. Genellikle 2 hafta içinde kendiliğinden düşmeyen veya 5mm üzerindeki taşlar için yine endoskopik olarak yani idrar kanalından kamera ile girilerek lazer yöntemiyle tedavi yapılabilir. Endoskopik tedaviler sonrası hastalar genellikle işlemden 1 gün sonra taburcu olup günlük aktivitelerini yerine getirebilmektedir.
Özellikle su tüketimini arttırmak çok önemlidir. Günde en az 2,5 litre su içilmesi önemlidir. Tuz tüketimini, hayvansal protein alımını, çay, kahve ve gazlı içecekler gibi idrar atılımını artıran içecekleri azaltmak; gün içi fiziksel aktiviteyi ve taş oluşumunu engelleyen sitrik asit içeren limon- portakal tüketimini artırmak hastalıktan korunmamızda faydalıdır. Ayrıca düzenli böbrek kontrolü yaptırmak da önemlidir.
Medipol Üniversitesi Çamlıca Hastanesi Op. Dr. Özgür Arıkan Üroloji Uzmanı 4 Nisan 2019